اگر روزی متوجه شدید که یخچال ویترینی مغازه تان مانند گذشته سرمای کافی ندارد یا موتور آن به طور مداوم در حال کار کردن است، احتمال زیادی وجود دارد که مشکل از میزان گاز یخچال ویترینی باشد. گاز یخچال در واقع نقش «خون» در سیستم سرمایشی دستگاه را دارد؛ به گونه ای که کاهش آن باعث ضعف در سرمایش و افزایش بیش از حد آن موجب فشار بر موتور می شود. بنابراین، اطلاع از مقدار دقیق شارژ گاز یخچال ویترینی و زمان مناسب برای شارژ مجدد آن، تأثیر بسیار مهمی در افزایش طول عمر دستگاه و کاهش مصرف انرژی دارد.
چطور بفهمیم یخچال ویترینی کمبود گاز دارد؟
تشخیص خالی شدن یا کاهش گاز یخچال ویترینی ممکن است در ابتدا کار سختی به نظر برسد، اما با توجه به چند نشانه و بررسی دقیق عملکرد دستگاه، می توان این موضوع را متوجه شد. در این بخش، به علائم کم شدن گاز یخچال خواهیم کرد:
1. کاهش محسوس سرما در یخچال و فریزر
اولین و واضح ترین علامت نشانه کمبود گاز یخچال، کاهش دمای داخلی آن است. اگر متوجه شدید که مواد غذایی به سرعت گذشته خنک نمی شوند یا دمای یخچال و فریزر به اندازه کافی سرد نیست، احتمال دارد که گاز مبرد کاهش یافته باشد. در این حالت، یخچال قادر به انتقال حرارت به خوبی گذشته نخواهد بود و در نتیجه مواد غذایی زودتر از موعد خراب می شوند.
2. کارکرد بی وقفه کمپرسور
یکی از علائم کم شدن گاز یخچال، فعالیت مداوم و بی وقفه کمپرسور است. زمانی که گاز یخچال کم شود، کمپرسور به سختی تلاش می کند تا دمای یخچال را در سطح مطلوب نگه دارد. این امر باعث می شود کمپرسور بدون استراحت به کار خود ادامه دهد. کارکرد مداوم کمپرسور نه تنها باعث افزایش مصرف انرژی می شود، بلکه به مرور زمان به خرابی قطعات یخچال نیز منجر خواهد شد.
3. برفک زدن غیرمعمول در فریزر
اگرچه ایجاد برفک در برخی مدل های قدیمی یخچال طبیعی است، اما برفک زدن غیرمعمول یا بیش از حد در فریزر می تواند یکی از علائم کم شدن گاز یخچال باشد. در صورت کاهش گاز، چرخه خنک کنندگی به درستی انجام نمی شود و این می تواند منجر به تشکیل برفک در نقاط مختلف فریزر شود.
4. عدم ایجاد سرمای کافی در یخچال تازه تعمیر
در صورتی که یخچال شما به تازگی تعمیر شده و همچنان دمای داخلی آن پایین نیست، ممکن است دلیل آن کمبود یا نشت گاز باشد. در این موارد، ممکن است در هنگام تعمیر، شارژ گاز به طور کامل انجام نشده باشد یا نشتی های کوچکی در سیستم وجود داشته باشد که باعث کاهش سطح گاز می شود.
5. گرم شدن فضای اطراف یخچال
اگر متوجه شدید که فضای اطراف یخچال به طور غیرعادی گرم شده، این نیز می تواند یکی از علائم کم شدن گاز یخچال باشد. در این شرایط، یخچال سعی می کند با استفاده از انرژی بیشتر، دمای داخلی را کاهش دهد، که این کار باعث گرم شدن بیش از حد بدنه و محیط اطراف آن می شود.
6. مصرف بالای برق
وقتی گاز یخچال به اندازه کافی نباشد، دستگاه قادر نخواهد بود به دمای مطلوب برسد. به همین دلیل، کمپرسور یخچال مجبور می شود برای مدت زمان طولانیتری کار کند تا بتواند دما را به حد مورد نیاز برساند. این تلاش مستمر کمپرسور برای جبران کمبود گاز، نه تنها باعث فرسودگی سریع تر قطعات یخچال می شود، بلکه به افزایش قابل توجه مصرف برق نیز منجر خواهد شد. زیرا در این شرایط، یخچال به جای استراحت های منظم بین دوره های کاری، به طور مداوم در حال فعالیت خواهد بود.
7. بررسی کندانسور
یکی دیگر از علائم کم شدن گاز یخچال ویترینی، وضعیت دمای کندانسور است. برای شروع، کندانسور یخچال را که معمولاً در پشت یا زیر یخچال قرار دارد، بررسی کنید. آن را با دست لمس کنید؛ در صورتی که کندانسور سرد است اما یخچال همچنان دارد کار میکند، این می تواند نشانه ای از نشتی گاز باشد چرا که در شرایط طبیعی، وقتی یخچال به درستی کار می کند و گاز مبرد در سیستم جریان دارد، لوله های کندانسور باید گرم یا حتی داغ باشند. سرد بودن لوله ها نشان می دهد که فرآیند خنک سازی به درستی انجام نمی شود و احتمالاً نشتی گاز وجود دارد. علاوه بر این، خود کندانسور هم ممکن است دچار مشکل شده و عامل اصلی نشتی گاز باشد.
8. گوش دادن به صدای یخچال
روش دیگری که می توانید برای بررسی سطح گاز یخچال استفاده کنید، گوش دادن به صداهای یخچال پس از قطع برق است. ابتدا یخچال را از برق بکشید و به صدای آن گوش دهید. اگر بعد از قطع برق، صدای خفیفی مانند حرکت یا خروج گاز از یخچال شنیدید، این نشانه خوبی است و به این معنی است که گاز یخچال به تعادل رسیده و سیستم خنک کننده به درستی کار می کند. اما اگر هیچ صدایی شنیده نشود، این ممکن است نشانه کمبود گاز یخچال باشد. البته باید توجه داشت که نبود صدا همیشه به معنی کمبود گاز نیست؛ مشکلات دیگری مانند خرابی کندانسور، فن، فیلتر یا کمپرسور نیز می توانند باعث اختلال در عملکرد یخچال شوند.
چه زمانی باید گاز یخچال شارژ بشه؟
در شرایط عادی، گاز یخچال به مرور زمان کاهش نمی یابد و تنها در صورت وجود نشتی از مدار تبرید، نیاز به شارژ مجدد خواهد داشت. شارژ گاز یخچال ویترینی زمانی ضروری است که یکی از موارد زیر مشاهده شود:
- سرمای یخچال به تدریج کاهش یافته باشد.
- دستگاه جابجا شده یا تحت تعمیرات فنی قرار گرفته باشد.
- موتور بیش از حد داغ کرده یا صدای غیرعادی از خود تولید کند.
- آثار لکه های روغن بر روی لوله های مدار تبرید دیده شود.
- یا در فواصل زمانی منظم، معمولاً هر دو تا سه سال، به منظور سرویس و نگهداری پیشگیرانه انجام شود.
تفاوت گاز R404 و R134a در یخچال ویترینی
در مقایسه با گاز R134a، گاز R404A دارای فشار بالاتری است و عملکرد بهتری در دماهای پایینتر دارد. همچنین در مقایسه با R22، گاز R404A به عنوان گزینه ای مدرن تر، ایمن تر و سازگارتر با محیط زیست شناخته می شود.
- به طور کلی، اگر یخچال شما برای نگهداری نوشیدنی ها یا لبنیات طراحی شده است، استفاده از گاز R134a انتخابی مناسب و بهینه خواهد بود.
- اما در یخچال های مخصوص بستنی یا فریزرهای صنعتی که نیاز به سرمایش شدیدتر دارند، گاز R404A گزینه ای کارآمدتر و حرفه ای تر به شمار می آید.
نحوه صحیح شارژ گاز یخچال ویترینی
بررسی و تشخیص نیاز به شارژ گاز اولین و مهم ترین مرحله، تشخیص صحیح نیاز به شارژ گاز است. باید علائمی مانند کاهش سرمایش، صدای غیرعادی کمپرسور، یخ نزدن فریزر و افزایش مصرف برق را بررسی کرد. همچنین باید با استفاده از گیج فشار، میزان فشار گاز موجود در سیستم را اندازه گیری نمود. فشار پایین تر از حد نرمال نشان دهنده کمبود گاز است. در این مرحله، بررسی دقیق تمام اتصالات و لوله ها برای یافتن نشتی احتمالی با استفاده از کف صابون یا دستگاه نشت یاب الکترونیکی ضروری است. آماده سازی تجهیزات و ابزار مورد نیاز برای شارژ گاز یخچال ویترینی، نیاز به تجهیزات تخصصی است که مهم ترین این تجهیزات شامل مانیفولد گیج مناسب با نوع گاز یخچال، پمپ وکیوم برای تخلیه هوا و رطوبت از سیستم، کپسول گاز مبرد مناسب (R134a یا R600a)، شیلنگ های مخصوص شارژ، آچار و ابزارهای دستی مورد نیاز، و تجهیزات ایمنی است. قبل از شروع کار، باید از سالم بودن و کالیبره بودن تمام تجهیزات اطمینان حاصل کرد.
تخلیه سیستم و وکیوم کردن پس از اطمینان از رفع نشتی ها
تخلیه سیستم و وکیوم کردن پس از اطمینان از رفع نشتی ها، باید سیستم را از گاز قدیمی و هوای موجود تخلیه کرد. برای این کار، منیفولد گیج را به شیر سرویس یخچال متصل کرده و با استفاده از پمپ وکیوم، سیستم را کاملاً تخلیه می کنیم. این مرحله باید حداقل 30 دقیقه ادامه یابد تا تمام رطوبت و هوای موجود در سیستم خارج شود. وجود هوا یا رطوبت در سیستم می تواند باعث کاهش کارایی و آسیب به قطعات شود. شارژ گاز مبرد پس از وکیوم کردن کامل سیستم، نوبت به تزریق گاز مبرد می رسد. کپسول گاز را به مانیفولد متصل کرده و با دقت شیر را باز می کنیم. گاز باید به آرامی و با کنترل دقیق فشار تزریق شود. میزان گاز مورد نیاز بستگی به مدل و ظرفیت یخچال دارد و روی برچسب مشخصات یخچال درج شده است. در حین شارژ، باید فشار سیستم را مرتباً کنترل کرد تا از شارژ بیش از حد جلوگیری شود.
آیا کمبود گاز باعث مصرف برق بیشتر می شود؟
کاملاً درست است. زمانی که میزان گاز یخچال ویترینی کاهش یابد، موتور برای حفظ دمای مطلوب ناچار است مدت زمان بیشتری کار کند. این وضعیت موجب افزایش مصرف برق، داغ شدن بیش از حد موتور و استهلاک سریع تر قطعات می شود. در واقع، عملکرد یخچال با گاز کم، مانند حرکت دادن دوچرخه ای با لاستیک کم باد است؛ دستگاه با صرف انرژی بیشتر و کارایی پایین تر کار می کند.
علائم نشت گاز و روش تست آن
از بین رفتن تدریجی سرمای یخچال معمولاً نخستین نشانه کمبود یا نشتی گاز مبرد است. سایر علائم متداول شامل وجود لکه های روغن در پشت یخچال (به ویژه در اطراف اتصالات)، یخ زدگی غیرطبیعی روی لوله های مدار تبرید و شنیده شدن صدای خش خش یا حباب گونه از کمپرسور می باشد. مشاهده هر یک از این موارد، می تواند بیانگر وجود نشتی در سیستم باشد. برای تشخیص دقیق تر، از چند روش رایج استفاده می شود:
- تست کف صابون: سادهترین و ابتدایی ترین روش است. با مالیدن محلول کف صابون روی اتصالات، در صورت وجود نشتی، حباب تشکیل می شود.
- تست فشار با نیتروژن: روشی تخصصی تر است که توسط تعمیرکاران انجام می شود. در این روش، نیتروژن با فشار مشخص به مدار تزریق شده و افت فشار، نشانه وجود نشتی است.
- استفاده از سنسور نشت یاب الکترونیکی: دقیق ترین و حرفه ایترین روش محسوب می شود که با حسگر مخصوص، حتی مقادیر جزئی گاز خروجی را شناسایی می کند.
تشخیص به موقع نشتی گاز، از آسیب های جدی تر به کمپرسور و افزایش مصرف انرژی جلوگیری می کند.
هزینه شارژ گاز یخچال ویترینی
قیمت گاز یخچال ویترینی به طور مستقیم به دو عمل اصلی بستگی دارد: مدل یخچال و حجم یا وزن گاز مورد نیاز.
مدل یخچال:
هر نوع یخچال، بر اساس طراحی و نوع سیستم سرمایشی خود، از گاز مبرد متفاوتی استفاده می کند. برای مثال، یخچال های خانگی معمولاً از گاز R134a یا R600a بهره می برند، در حالی که یخچال های ویترینی یا فریزرهای صنعتی به گاز R404A نیاز دارند. از آنجا که قیمت هر نوع گاز متفاوت است، مدل یخچال به طور مستقیم بر هزینه شارژ گاز تأثیر می گذارد.
حجم گاز مورد نیاز:
میزان گاز مصرفی در هر دستگاه نیز با توجه به ظرفیت و اندازه یخچال تعیین می شود. یخچال های بزرگ تر یا صنعتی معمولاً به گاز بیشتری نیاز دارند، بنابراین هزینه شارژ آن ها بیشتر خواهد بود. به طور کلی، هرچه سیستم سرمایشی قوی تر و حجم گاز مصرفی بیشتر باشد، قیمت شارژ گاز نیز افزایش می یابد.
نکات مهم هنگام خرید گاز R134a
در هنگام تهیه گاز یخچال ویترینی، توجه به چند نکته اساسی می تواند از بروز مشکلات فنی و کاهش عمر دستگاه جلوگیری کند:
- کیفیت گاز: از خرید گازهای تقلبی یا فاقد برند معتبر خودداری کنید. گاز اصلی باید دارای برچسب اصالت، اطلاعات فنی واضح و کد رهگیری معتبر بر روی سیلندر باشد. استفاده از گاز بی کیفیت می تواند به کمپرسور و سیستم تبرید آسیب جدی وارد کند.
- قیمت مناسب: قیمت گاز بر اساس وزن، برند و میزان خلوص آن تعیین می شود. قیمت های بسیار پایین معمولاً نشان دهنده کیفیت نامطلوب یا ناخالص بودن گاز هستند. انتخاب گزینه ای با قیمت منطقی و برند معتبر، هم از نظر اقتصادی و هم فنی مقرون به صرفه تر است.
- بسته بندی استاندارد: گاز باید در سیلندرهای استاندارد و دارای درپوش ایمنی عرضه شود تا از نشتی یا آلودگی احتمالی جلوگیری گردد.
- پشتیبانی فروشنده: گاز را از نمایندگی ها یا فروشندگان معتبر خریداری کنید که علاوه بر ارائه ضمانت اصالت کالا، خدمات پس از فروش و مشاوره فنی نیز در اختیار شما قرار دهند.
اشتباهات رایج هنگام شارژ گاز
در فرایند شارژ گاز یخچال ویترینی، رعایت اصول فنی و دقت در جزئیات اهمیت بالایی دارد. بی توجهی به نکات فنی می تواند عملکرد دستگاه را مختل کرده و موجب آسیب به کمپرسور شود. در ادامه، رایج ترین خطاها در این زمینه معرفی می شوند:
- شارژ گاز بدون بررسی نشتی: اگر پیش از شارژ، وجود نشتی در مدار تبرید بررسی و برطرف نشود، گاز جدید نیز به سرعت از سیستم خارج خواهد شد. این کار علاوه بر اتلاف هزینه، ممکن است باعث ورود هوا و رطوبت به مدار و در نتیجه، کاهش کارایی سرمایشی شود.
- استفاده از گاز نامناسب: هر یخچال بر اساس طراحی و فشار کاری خود، برای نوع خاصی از گاز (مانند R134a، R600a یا R404A) ساخته شده است. استفاده از گاز اشتباه می تواند به کمپرسور، لوله ها و شیرهای کنترلی آسیب جدی وارد کند و حتی کل سیستم را از کار بیندازد.
- شارژ بیش از حد یا کمتر از حد مجاز: میزان گاز باید دقیقاً طبق مشخصات درج شده روی برچسب فنی دستگاه تنظیم شود. شارژ کم باعث کاهش سرمایش و افزایش مصرف برق می شود، در حالی که شارژ بیش از حد فشار سیستم را بالا برده و به موتور و لوله ها صدمه می زند.
- شارژ در دمای بالای محیط: انجام شارژ گاز در شرایط گرمای شدید محیط موجب تغییر در فشار گاز و ایجاد خطای اندازه گیری می شود. بهتر است این عملیات در دمای متعادل و در محیطی خنک انجام گیرد تا فشار و مقدار گاز با دقت بیشتری تنظیم شود.
- استفاده از ابزار و تجهیزات بی کیفیت: ابزارهای غیراستاندارد مانند گیج های نامطمئن یا پمپ های وکیوم ضعیف، دقت فرآیند شارژ را کاهش داده و احتمال نشتی یا ورود هوا به مدار را افزایش می دهند. استفاده از تجهیزات حرفه ای و کالیبره، شرط اساسی برای انجام شارژ اصولی و ایمن است.
نتیجه گیری
برای حفظ عملکرد مطلوب یخچال ویترینی، میزان گاز مبرد باید بهصورت دقیق و مطابق با استاندارد دستگاه تنظیم شود. کمبود یا افزایش بیش از حد گاز، هر دو میتوانند موجب کاهش کارایی سرمایش و آسیب به کمپرسور شوند. بنابراین، پیش از انجام شارژ گاز یخچال ویترینی، لازم است بررسی نشتی سیستم و انتخاب نوع گاز متناسب با مدل یخچال بهدقت انجام گیرد. در صورتی که سرمای دستگاه کاهش یافته یا صدای موتور تغییر کرده است، توصیه می شود در اسرع وقت با تعمیرکار متخصص مشورت شود تا پیش از بروز آسیب های جدی تر، وضعیت گاز و سیستم تبرید به صورت کامل مورد بررسی قرار گیرد.
- ویکی پدیا
